De kracht van stilte

In mijn eigen coachingstrajecten komt het onderwerp regelmatig voorbij: Al die gedachten in mijn hoofd, hoe weet ik wat ik echt wil? We kennen allemaal stemmen in ons hoofd: de stem die zegt, Ik heb niet goed mijn best gedaan! Of de stem die zegt, Dat kan ik toch niet. De stem die zegt, Als ik volgend jaar de bevordering heb ben ik tevreden. En nog veel meer stemmen.

De laatste tijd wordt steeds meer erkend dat een belangrijke voorwaarde om gelukkig te zijn is om in dit moment te kunnen leven, zonder oordeel van goed of slecht. Maar dat is best lastig, met al die stemmen in ons hoofd! Jon Kabat-Zinn, moleculaire bioloog en oprichter van de Stress Reduction Clinic in de VS, heeft een westerse methodiek voor meditatie ontwikkeld: mindfulness. Onderzoek wijst uit dat deze vorm van aandachtstraining enorm behulpzaam is bij alle stressgerelateerde aandoeningen, maar ook bij het leren omgaan met negatieve emoties.

Een iets beweeglijker manier om hetzelfde effect te bereiken is het beoefenen van QiGong (Chi Kung). Door te concentreren op de langzaam, vloeiende bewegingen en het effect dat deze in je lichaam hebben, word je rustig en aandachtig. Ontvankelijk voor wat het leven je brengt.

Er zijn ook mensen die niet goed om kunnen gaan met de verstilling van mindfulness of QiGong. Onlangs maakte ik kennis met een hele bewegelijke vorm van meditatie: de Vijf Ritmes. Dit is een dans, een dans dat in 5 fasen verloopt. Ik heb hem meegemaakt onlangs. Aan het einde ervan had ik alle stemmen in mijn hoofd losgelaten en voelde ik me aanwezig, rustig en gelukkig.

Maar waarom werken al deze vormen van meditatie? Waarom worden we er rustiger van, lijden we minder aan stress, leren we van het leven te genieten? Er zijn vele rationele verklaringen: uit de moleculaire biologie, uit de quantum mechanica, etc. Maar deze video opname van een Amerikaanse hersenwetenschapper spreekt boekdelen. Zij kreeg een beroerte in haar linker hersenhelft en mocht uit de eerste hand beleven hoe al haar rationele, cognitieve functies wegvielen. Wat overbleef was de rechter hersenhelft. En dan blijkt hoe belangrijk deze is voor het aanwezig kunnen zijn in dit moment, in verbinding met alles dat leeft. Dit maakte voor mij in één klap duidelijk wat de waarde van meditatie is.

HNW: vrijheid en verantwoordelijkheid in het werk een utopie?

Het Nieuwe Werken doet zijn opmars in Nederlandse organisaties. Met innovators als Microsoft NL, Interpolis en Rabobank voorop, ontdekken meer en meer bedrijven en overheidsorganisaties dat tijd en plaats onafhankelijk werken voordelen biedt voor werkgever én werknemer.

De voordelen strekken verder dan alleen een flexibel en efficiënt kantoor en soepele werktijden die goed te combineren zijn met het gezinsleven. Tijd en plaats onafhankelijk werken is alleen goed mogelijk als de werkgever stuurt op resultaten in plaats van op aanwezigheid. Dit houdt in dat de resultaten, kwalitatief én kwantitatief, helder geformuleerd en vastgelegd moeten worden. De werknemer heeft de verantwoordelijkheid om de resultaten te halen. Hij heeft ook de vrijheid om te bepalen hoe hij dat doet.

Utopie? Zeker niet. Op verschillende plekken wordt al gewerkt vanuit deze uitgangspunten. Ik heb er zelf jarenlang ervaring mee. Het vraagt wel hele duidelijke competenties en vaardigheden om van de vrijheid te kunnen genieten zonder in de valkuilen te trappen.

Natuurlijk vraagt het om verantwoordelijkheid te kunnen en willen nemen. Sommige werknemers zullen moeten leren om verantwoordelijkheid te nemen: voor zowel hun eigen leven als voor de resultaten in hun werk.

Maar er is ook een ander type werknemer en voor hen zijn de valkuilen veel gevaarlijker. De meeste professionals voelen zich buitengewoon verantwoordelijk voor hun werk. Hun werk is vaak hun passie. Voor deze mensen is de valkuil van tijd en plaats onafhankelijk werken dat de balans tussen werk en privé volledig zoek raakt. Alles komt in het teken van het werk.

Een beetje workoholic is toch niet erg? hoor ik je zeggen. Nee, en uitdagingen in het werk geven voldoening. Maar er ontstaat een moment waarin de hoeveelheid adrenaline, die het lichaam nodig heeft om met de stress van continu uitdagingen om te gaan, doorslaat. Neurobiologen kennen het vervolg: het stress systeem stort in. Burnout, depressie of serieuzere aandoeningen zijn het gevolg. Het duurt heel lang voordat iemand, die voor het bedrijf heel waardevol was, dusdanig weer bovenop komt dat een herhaling uitgesloten is.

Preventief werken hieraan is noodzakelijk. Coaching en training, om mensen te leren balans tussen drukte en rust, uitdaging en stilstaan, verantwoordelijkheid en loslaten, is een noodzakelijke voorwaarde om Het Nieuwe Werken succesvol in te voeren.